D’fhéadfadh sé go mbeadh daoine den tuairim gur smaoineamh maith a bheadh ann cógais leighis ar oideas a cheannach ar an idirlíon ach níl aon bhealach ann lena fháil amach an bhfuil na cógais leighis sin sábháilte nó an oibríonn siad i gceart.
Ar thaobh amháin, d’fhéadfá a bheith ag cur do chuid airgid amú.
Ar an taobh eile, d’fhéadfadh na cógais leighis seo díobháil thromchúiseach a chruthú duit.
Cad iad na contúirtí?
Níor chóir duit cógais leighis a cheannach ach amháin ó fhoinse aitheanta, iontaofa, ar nós do chógaslann áitiúil.
In Éirinn, tá cógaslanna á rialú ag Cumann Cógaiseoirí na hÉireann (PSI). Nuair a cheannaíonn tú do chuid cógais leighis ó na cógaslanna seo, bíonn tú cinnte go bhfuil na cógais leighis údaraithe agus go bhfuil an HPRA i mbun monatóireacht ar shábháilteacht agus ar cháilíocht na gcógas leighis.
Ní féidir ach amháin le dochtúirí, fiaclóirí agus altraí áirithe oideas a thabhairt duit agus níor chóir duit cógais leighis ar oideas a thógáil ach amháin faoi chúram agus faoi mhaoirseacht gairmí cúraim sláinte.
Is féidir le cógaslanna agus le miondíoltóirí eile in Éirinn cógais leighis neamhoidis a dhíol ar a láithreáin ghréasáin. Is ionann iad seo agus cógais leighis nach dteastaíonn aon oideas lena n-aghaidh. Ar shampla amháin tá táirgí paraicéiteamóil chun faoiseamh a chur ar fáil ó phian.
Ní mór do sholáthróir ar mian leis/léi cógais leighis neamhoidis a dhíol ar an idirlíon in Éirinn iarratas a chur faoi bhráid an PSI agus a bheith curtha leis an Liosta de na Soláthraithe Idirlín. Tá an liosta ar fáil ar Láithreán gréasáin an PSI. Ní mór dóibh ‘Lógó Coiteann’ a thaispeáint ar a láithreán gréasáin freisin.
Is gné shábháilteachta atá i gceist leis an lógó coiteann a thugann an deis do dhaoine den phobal soláthróirí dlisteanacha ar líne do chógais leighis neamhoidis a aithint, a dheimhníonn go bhfuil sé sábháilte an táirge a cheannach. Tá faisnéis bhreise ar Liosta de na Soláthraithe Idirlín le fáil ar láithreán gréasáin an PSI.
In Éirinn, tá sé in aghaidh an dlí cógais leighis ar oideas a chur ar fáil trí phostdíol (lena n-áirítear, tríd an idirlíon). Is cion coiriúil atá i gceist freisin nuair a sholáthraíonn déantóirí cógais leighis bréige nó góchumtha – ar a dtugtar cógais leighis falsaithe.
Coinníonn oifigigh custaim cógais leighis neamhdhleathacha a thagann isteach sa tír agus d’fhéadfaí iad a scriosadh. Bhí ionchúisimh agus gníomhartha eile freisin ann a raibh baint acu le hoibritheoirí idirlín.
Gheobhaidh tú litir ón HPRA, sa chás gur cheannaigh tú cógais leighis ar oideas ar líne agus go bhfuil siad á gcoinneáil ag oifigigh custaim, do chur ar an eolas go bhfuil do chuid cógas leighis coinnithe ag custam agus bileog ina bhfuil faisnéis bhreise maidir leis na contúirtí a bhaineann le cógais leighis a cheannach ar líne.
Cé gur féidir leis an idirlíon a bheith mar fhoinse mhaith ó thaobh comhairle sláinte de, is fearr, i gcónaí an chomhairle cheart a fháil ó ghairmí cúraim sláinte (dochtúir, altra, cógaiseoir, fiaclóir) maidir le haon údar imní nó riocht sláinte atá agat.
Mura ndéanann tú amhlaidh, d’fhéadfadh sé nach mbeidh diagnóis cheart á fháil agat maidir leis an fhadhb agus d’fhéadfá críochnú suas agus na cógais leighis míchearta a cheannach don riocht sláinte atá ag dul duit. Ná cuir tú féin i mbaol.
Má tá aon údar imní agat maidir le cógais leighis neamhdhleathacha, nó má thugann tú gníomhaíocht amhrasach faoi deara, is féidir leat teagmháil a dhéanann lenár Rannóg Forfheidhmithe ar an teileafón ag +353 1 634 3871 nó ag +353 1 634 3431 nó trí ríomhphost: reportacase@hpra.ie.
Fáiltímid roimh aon fhaisnéis a chuidíonn linn leis an mbagairt ó chógais leighis don tsláinte phoiblí a laghdú, cógais atá ag teacht isteach sa tír go neamhdhleathach.